ARBO Wetgeving Valbeveiliging Daken
Effectieve valbeveiligingen vereisen deskundige inventarisaties en evaluaties van risico's, regelmatige inspecties en voorgeschreven onderhoud van het gebruikte materiaal.
Onmiskenbare aandachtspunten van een valbeveiliging zijn verder:
- Correcte aanpak van instructies bij gebruik van PBM's.
- Duidelijke gebruikshandleiding.
- Een efficiënt reddingsplan moest het mislopen.
Collectieve valbeveiliging
Collectieve Valbeveiliging is een onderwerp waar men veel aandacht hoort te besteden, zowel in bedrijven alsook in de Arbo regel- en wetgeving. Gebruik van valbeveiligingen voor daken zijn verplicht bij werkzaamheden die vanaf 2,5 meter hoogte worden uitgevoerd. Indien onvoorziene, risicohoudende omstandigheden of valgevaar zal toch vanaf een lager niveau dan 2,5 meter al, de maatregel tot gebruik van het valbeveiligen moeten genomen worden. Bij risicoverhoging kan bijvoorbeeld zijn als men door vallen in het water terecht kan komen of als je gemakkelijk uitstekende objecten kan raken tijdens de val.
Ondanks alle maatregelen op het gebied van valbeveiliging die reeds genomen werden zijn er nog steeds aanzienlijk veel van de ernstigere arbeidsongevallen te wijten aan val-incidenten.
Volgens artikel 3.16 van de Arbowetgeving moet bij werken met aanwezigheid voor valgevaar de valbeveiliging hoofdzakelijk bestaan uit persoonlijke beschermingsmiddelen voor elke betrokken werknemer. Collectieve bescherming wordt bv. geboden door een voldoende hoge borstwering die zich aan de dakrand bevindt. Ook valbeveiliging met vangnet is een methode gebruikt bij het maken van lichtstraten enz..
Bij valbeveiligingen is de aard van noodzakelijke collectieve voorzieningen mede afhankelijk van de omvang en duur van te verrichten werkzaamheden. Bij nieuwbouw, uitgebreid dakonderhoud en renovatie van daken moet de dakrand met behulp van daartoe geschikte voorzieningen worden beveiligd. Bijvoorbeeld door middel van degelijk leuningwerk (met zowel een boven- als tussenleuning) of een steigervloer met leuningsbescherming. Een andere methode is een verplaatsbaar hekwerk dat aan de dakrand wordt bevestigd en extra wordt ondersteund door tegen de gevel geplaatste staanders.
vormen van valbeveiligingen
- Kortdurende kleinere dakwerken, zoals dakinspecties, kleine reparaties en herstellingen, kunnen andere soorten valbeveiliging worden toegepast. Natuurlijk speelt de afstand tussen de rand van het dak en de locatie van het uit te voeren werk een belangrijke rol.
Als bij platte daken de afstand tussen de dakrand en werkplek minimum 4 meter bedraagt kan uit het oogpunt van valbeveiliging met een duidelijke markering volstaan. Markeren kan bijvoorbeeld gebeuren door gebruik van een tegelpad of een aangebrachte belijning met duurzaam materiaal. Ook kunnen hier nog waarschuwingsborden worden bijgeplaatst. - Collectieve valbeveiliging maakt mogelijk grotere delen van daken te veranderen in veilige werkgebieden. Indien als voor de valbeveiliging een evenwijdig aan de dakrand lopende fysieke afzetting wordt aangebracht kan de grens van het veilige gebied zich tot maximaal 2 meter van de dakrand uitstrekken. Deze afbakening kan bijvoorbeeld worden gevormd door paaltjes die door een ketting met elkaar verbonden zijn.
Ook buiten het veilige gebied, als dus dichter dan 2 meter bij de rand van het dak moet worden gewerkt is het bijzonder handig om voor de afzetting gebruik te maken van een systeem dat tevens geschikt is voor het aanhaken van individuele beschermingsmiddelen. Bijvoorbeeld een doorlopende buis die stevig op het dak is bevestigd.
Valbeveiliging door fall restraint en fall arrest
Dakwerken op plaatsen met valgevaar waar permanente of tijdelijke collectieve voorzieningen voor valbeveiliging niet mogelijk zijn diendt men altijd individuele beschermingsmiddelen te gebruiken.
Individuele valbeveiliging bevatten onder meer verschillende typen gordels. Aan de gordel wordt een lijn bevestigd die met het andere uiteinde stevig wordt vastgemaakt aan een aanlijnvoorziening op daken. Een voor valbeveiliging vaak gebruikt type gordel is de harnasgordel, wat inhoud dat deze gordel voorzien is van schouderbanden.
- fall restraint: ook wel gebiedsbegrenzingssysteem genoemd. Bij aangelijnd werken gaat de voorkeur uit naar dit systeem, hier wordt de lijn zo kort ingesteld dat het niet mogelijk is over de dakrand te vallen.
Deze optie van valbeveiliging kan echter niet alle dakwerken worden toegepast.
Bij diverse werken, zoals werkzaamheden aan een dakrand of bij reparatie van een dakgoot, zal men ook plaatsen moeten betreden waarbij het valgevaar niet door fall restraint kan worden uitgesloten. Hierbij wordt als valbeveiliging een fall arrest systeem ofwel valstopsysteem gebruikt. - Fall arrest: ook wel valstopsysteem genoemd, zorgt dat als iemand van het dak valt niet hard op de grond kan terechtkomen maar in de lucht blijft hangen en dat de krachten die worden uitgeoefend op het lichaam niet te groot zijn. Om lichamelijke schade te voorkomen mag deze kracht niet groter zijn dan 6kN. Om de val te stoppen op een veilige manier hoort men gebruik te maken van een valdemper, dewelke bijvoorbeeld in de vallijn is verwerkt. Bij de fall arrest methode van valbeveiliging is het ook extra belangrijk dat de vallijn voldoende sterk en sharp-edge bestendig is. Sharp-edge wil zeggen dat de lijn niet kapot gaat als deze over scherpe rand beweegt tijdens de val.
Aanlijnvoorzieningen belangrijk bij valbeveiligingen
Voor beide systemen van valbeveiliging is het een noodzaak dat op het dak punten aanwezig zijn waaraan men zich kan aanlijnen. Hier bestaan in grote lijnen twee mogelijkheden:
- individuele dakankers (bevestigingspunten)
- systemen waarbij verschillende dakankers door middel van bijvoorbeeld een buis, rail of kabel met elkaar zijn verbonden.
Persoonlijk valbeveiligen is vaak onmogelijk omdat de noodzakelijke voorzieningen voor aanlijning op veel daken ontbreekt. Daarom is het praktisch dat deze aanlijnvoorzieningen snel geplaatst kunnen worden doordat er dakankers beschikbaar zijn die geen doorendoor bevestiging aan daken vereisen maar toch muurvast op hun plaats blijven.
effectief reddingsplan voor Valbeveiliging vereist
Vaak wordt nog ten onrechte gedacht dat iemand die dankzij een valbeveiliging niet op de grond is terecht gekomen maar in een harnasgordel onder de dakrand hangt, weliswaar oncomfortabel maar toch in veiligheid is. Als de maatregelen voor valbeveiligingen echter niet voorzien in een vlotte en deskundige reddingsoperatie kan het slachtoffer ernstige schade oplopen of zelfs overlijden als gevolg van het zogenoemde 'hangtrauma. De oorzaak hierrvan is dat de bloedcirculatie verstoord wordt als iemand langere tijd in een verticale positie verkeerd zonder zijn benen goed te kunnen bewegen. De activiteit van beenspieren spelen een belangrijke rol bij het in en terugstromen van het bloed van de benen naar het hart. Als deze spieren niet functioneren kan bloed ophopen in de benen dat de hersenen en andere organen onvoldoende bloed krijgen.
Een reddingsplan moet daarom ook regels omvatten voor een snelle en efficiënte reddingsactie.